Czy małżeństwo i posiadanie rodziny jest zarezerwowane wyłącznie dla osób zdrowych?

Czy radości i trosk związanych z rodzicielstwem mogą doświadczać tylko mamy bez orzeczenia o niepełnosprawności?

Oczywiście, że nie.

Zgodnie z naszą Konstytucją wszyscy obywatele powinni mieć zapewnioną  ochronę prawną życia prywatnego, rodzinnego oraz prawo do decydowania o swoim życiu osobistym i wychowania dzieci zgodnie  z własnymi przekonaniami.

Także Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych  (Artykuł 23) zobowiązuje państwo do podjęcia odpowiednich środków w sprawach dotyczących małżeństwa, rodziny, rodzicielstwa i związków, aby zapewnić:

„a) uznanie prawa wszystkich osób niepełnosprawnych, które są w odpowiednim do zawarcia małżeństwa wieku, do zawarcia małżeństwa i do założenia rodziny, na podstawie swobodnie wyrażonej i pełnej zgody przyszłych małżonków,

b) uznanie prawa osób niepełnosprawnych do podejmowania swobodnych i odpowiedzialnych decyzji o liczbie i czasie urodzenia dzieci oraz do dostępu do dostosowanych do wieku edukacji i informacji dotyczących prokreacji i planowania rodziny, a także do środków niezbędnych do korzystania z tych praw,

c) zachowanie zdolności rozrodczych przez osoby niepełnosprawne, w tym przez dzieci, na zasadzie równości z innymi osobami.”

Blokowanie możliwości osobom z niepełnosprawnościami, aby mogli się oni spełniać w roli małżonków oraz rodziców jest niedopuszczalne. Państwo zobowiązane jest do chronienia, dbania i skutecznego wspierania rodzin, gdyż stanowią one podstawową komórkę społeczną. Rodziny z niepełnosprawnościami mogą więc liczyć  i powinny egzekwować odpowiednią pomoc, zgodną z potrzebami, w wykonywaniu obowiązków związanych z wychowywaniem dzieci.

Przeszkody uniemożliwiające zawarcie małżeństwa

Przypadki, w których urzędnik stany cywilnego odmawia parze z niepełnosprawnością prawa do zawarcia związku małżeńskiego, kilkakrotnie były nagłośniane przez media, trafiały do Rzecznika Praw Osób Niepełnosprawnych oraz sprowokowały dyskusję na temat artykułu 12 Kodeksu rodzinnego
i opiekuńczego. Zgodnie z nim małżeństwo nie może zostać zawarte przez osoby chore psychicznie lub niepełnosprawne intelektualnie. Problem polega na tym, że pojedynczy urzędnik stanu cywilnego nie posiada kompetencji do diagnozowania stopnia niepełnosprawności, co nie zmienia faktu, że może on odmówić udzielenia ślubu osobie z niepełnosprawnością w oparciu o swoje zdanie. Obecnie trwają prace nad zmianą kodeksu, tak aby pojedynczy urzędnik USC nie miał takiej możliwości, gdyż może podjąć błędną i krzywdzącą decyzję.

Rodzicielstwo

Wiele kontrowersji budzi procedura odbierania dzieci rodzicom z niepełnosprawnościami. Problem ten może wynikać z przekonania, iż osoby z niepełnosprawnością nie poradzą sobie z opieką nad dzieckiem czy nieświadomie dopuszczą się zaniedbań w wychowaniu. Jednak Konwencja jasno mówi, że „w żadnym wypadku nie można  odebrać dziecka rodzicom z powodu (…) niepełnosprawności jednego lub obojga rodziców.” W sytuacji, gdy „najbliższa rodzina nie jest w stanie sprawować opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym, należy podjąć wszelkie wysiłki, aby zapewnić alternatywną opiekę przez dalszą rodzinę, a jeżeli okaże się to niemożliwe, w ramach społeczności w warunkach rodzinnych”

W Polsce żyje ponad 5 milionów osób z niepełnosprawnościami. Nie wiadomo ilu z nich posiada potomstwo, gdyż do tej pory nie prowadzono badań na ten temat. Ponadto do niedawna temat seksualności osób z niepełnosprawnościami oraz ich potrzeby spełnienia się w roli jako rodziców był spychany na margines, traktowany jak temat tabu.

Powoli sytuacja ulega zmianie – już teraz można brać udział w konferencjach, panelach dyskusyjnych poświęconych tym tematom. Na forach internetowych rodzice dzielą się swoimi doświadczeniami związanymi z wychowywaniem dzieci i udowadniają, że niepełnosprawność nie jest przeszkodą w założeniu pełnoprawnej i funkcjonującej rodziny.

Jednak, jak wynika z naszych doświadczeń i obserwacji: regulacje prawne mówią jedno, rzeczywistość pokazuje co innego.

Jeżeli spotkałeś/spotkałaś się z przypadkiem łamania praw rodzica z niepełnosprawnością lub zaniedbań ze strony Państwa w tej kwestii, zgłoś to jak najszybciej za pomocą systemu Monitoringu Konwencji.

Jesteśmy po to, aby pomagać!

Źródła: sejm.gov.pl, niepelnosprawni.gov.pl, www.msw.gov.pl, www.nto.pl.