16 września w Warszawie odbył się pierwszy ogólnopolski Kongres Osób z Niepełnosprawnościami. Wydarzenie zgromadziło blisko 400 uczestników z całej Polski, którzy przyjechali, by rozmawiać o prawach osób z niepełnosprawnościami. Punktem wyjścia w dyskusji były wnioski z Monitoringu obywatelskiego Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami i postulaty zawarte w Społecznym Raporcie Alternatywnym z realizacji Konwencji.  

– W Polsce żyje ponad 4 miliony osób z niepełnosprawnościami, czyli 10% społeczeństwa. Do tej pory brakowało formuły – narzędzia do tego, by głos tej społeczności był słyszalny. I tak zrodził się pomysł organizacji Kongresu w takiej formie, by włączyć osoby z niepełnosprawnościami i ich najbliższe otoczenie do publicznej debaty. – mówił Aleksander Waszkielewicz, Fundator Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego, przedstawiając idee Kongresu.

Spotkanie rozpoczęła Grupa Teatralna „Czyści Formaliści” zaskakującym spektaklem „Schizofrenia”. Spektakl powstał dzięki pracy aktorów z osobami z niepełnosprawnościami oraz na kanwie ich  wspomnień i doświadczeń.

Zdj.1. Grupa teatralna „Czyści Formaliści” w spektaklu „Schizofrenia”

Kongres oficjalnie otworzył Rzecznik Praw Obywatelskich, dr Adam Bodnar. W swoim wystąpieniu zadeklarował pełne poparcia dla postanowień Kongresu oraz podkreślił priorytetowe traktowanie w swoich działaniach problematyki osób z niepełnosprawnościami.

Ważnym punktem programu było wręczenie wyróżnień i nadanie tytułu Ambasadora Konwencji ONZ 11 osobom i 4 instytucjom, które aktywnie promowały zapisy Konwencji oraz w swoim codziennym życiu walczyły o równe prawa osób z niepełnosprawnościami. Wśród wyróżnionych znaleźli się przedstawiciele środowiska osób z niepełnosprawnościami, samorządowcy, pracownicy instytucji publicznych (m.in. Biura Rzecznika Praw Obywatelskich i Ministerstwa Edukacji Narodowej), firm oraz mediów.

Zdj.2. Ambasadorowie Konwencji ONZ

Program I Kongresu opierał się na wnioskach płynących z Monitoringu obywatelskiego (http://monitoringobywatelski.firr.org.pl/)- projektu, podczas którego osoby z niepełnosprawnościami zgłaszały naruszenia prawa i sytuacje, w których doświadczyły dyskryminacji. Eksperci dostępni podczas Kongresu również odpowiadali na pytania i udzielali porad w takich dziedzinach, jak: edukacja, praca, dostępność architektoniczna, zabezpieczenia społeczne, psy przewodniki, ubezwłasnowolnienie, czy dostępność informacji. W przerwach między poszczególnymi panelami dyskusyjnymi uczestnicy mogli obejrzeć filmy promocyjne organizacji pozarządowych.

Filmy promocyjne Kongres Osób z Niepełnosprawnościami

Obsługę cateringową podczas Kongresu zapewniła firma „CISZ – Catering i Szkolenia” (http://www.cisz.pl/), której założycielka Pani Teresa Jóśk była uczestniczą projektu „Pełnosprawna Firma”, realizowanego przez Fundację Instytut Rozwoju Regionalnego.

Podczas konferencji poruszono problemy związane z wdrażaniem postanowień Konwencji. Prelegenci wskazywali głównie na bariery psychologiczne oraz pozorne działania wielu samorządów i urzędów. Prawo w Polsce dotyczące osób z niepełnosprawnościami nie jest najgorsze (chociażby szeroki wachlarz uprawnień do głosowania, zagwarantowany Kodeksem wyborczym). Wady i uchybienia dotyczą najczęściej praktycznego jego realizowania.

– Wiele rzeczy, np. w dziedzinie zapewnienia dostępności informacji, realizowane są na poziomie minimalnym. Często nie są one przemyślane i systematyczne. Wiele z informacji, które udostępnia samorząd, jest niedostępnych dla osób z niepełnosprawnościami. Nie ma tłumacza języka migowego, choć ustawa tego wymaga.- stwierdziła Łucja Kornaszewska-Antoniuk z Fundacji Aktywizacja, przedstawiając wyniki badań dotyczących realizacji Konwencji przez samorządy.

Zdj.3. Eksperci podczas pierwszego panelu dyskusyjnego

Innym ważnym problemem poruszonym podczas Kongresu, była sytuacja prawna w jakiej znajdują się osoby ubezwłasnowolnione oraz osoby z niepełnosprawnością intelektualna i psychiczną. Dr Monika Zima-Parjaszewska, wiceprezes PSOUU,  omawiając wyniki monitoringu obywatelskiego, dotyczące wymiaru sprawiedliwości, wskazała na brak empatii wśród pracowników sądów i przedmiotowe traktowanie osób z niepełnosprawnością.

Zdj.4. Paneliści podczas  II części konferencji

W ostatniej części spotkania, Aleksander Waszkiewicz  z Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego, przedstawił wnioski i postulaty zawarte w Alternatywnym Raporcie Społecznym z realizacji Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami. Raport ma charakter uzupełniający w stosunku do opracowań przygotowanych przez rząd i Rzecznika Praw Obywatelskich. Opisuje sytuację po dwóch latach od ratyfikacji przez Polskę Konwencji oraz zwraca szczególną uwagę na praktykę i życie codzienne osób z niepełnosprawnościami.

– Nie wystarczy analizować, nie wystarczy dostrzegać problemów – trzeba aktywnie działać na rzecz ich rozwiązania i cieszę się, że organizacje pozarządowe taki wysiłek podejmują – mówił RPO dr Adam Bodnar.

Kongres był pierwszym krokiem do bardziej aktywnego zaangażowania osób z niepełnosprawnościami w walce o ich prawa. Na zakończenie spotkania wszyscy jego uczestnicy zgodnie stwierdzili, że ta inicjatywa musi być kontynuowana w kolejnych latach.

Zdj.5.Uczestnicy I Kongresu Osób z Niepełnosprawnościami

18 września br. przedstawiciele środowiska osób z niepełnosprawnościami przekazali na ręce Dyrektor Biura Dialogu i Inicjatyw Obywatelskich Kancelarii Prezydenta –  Pani Grażyny Wereszczyńskiej, list do Pana Prezydenta Andrzeja Dudy dotyczący realizacji w Polsce Konwencji ONZ o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami. List podpisany jest przez 130 organizacji pozarządowych działających na rzecz ponad miliona osób z różnymi niepełnosprawnościami, a także przez ich członków oraz przedstawicieli nauki.

Przekazanie listu było okazją do spotkania i zaprezentowania postulatów wynikających ze Społecznego Raportu Alternatywnego z realizacji Konwencji ONZ o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami, opracowanego przez szerokie grono ekspertów świata nauki oraz organizacji pozarządowych. Przedstawiciele sygnatariuszy listu przedstawili Pani Dyrektor Grażynie Wereszczyńskiej oraz Pani Joannie Kamińskiej, ekspertce ds. osób z niepełnosprawnościami w Kancelarii Prezydenta, aktualne problemy związane z wdrożeniem przez Polskę Konwencji i wyzwań polityki społecznej w tym zakresie. Przypomnieli także o braku ratyfikacji przez Polskę Protokołu Dodatkowego do Konwencji i potrzebie odejścia od Oświadczenia Rządowego w sprawie mocy obowiązywania Konwencji.

Anna Rutz zwróciła uwagę na konieczność zmiany systemu orzecznictwa wobec konwencyjnej definicji niepełnosprawności oraz wzmocnienia wsparcia zatrudnienia na otwartym rynku pracy. Adam Zawisny przypomniał o roli alternatywnych wobec domów pomocy społecznej form wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami (np. mieszkania wspomagane czy asystent osobisty).

Dr Monika Zima-Parjaszewska wskazała na konieczność uchylenia instytucji ubezwłasnowolnienia i wprowadzenia systemu wspieranego podejmowania decyzji. Podkreśliła także potrzebę likwidacji zakazu małżeństw wobec osób z niepełnosprawnościami.

Grzegorz Kozłowski zwrócił uwagę na zbyt małe wsparcie wobec osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin oraz potrzebę uniwersalnego projektowania i dostępności przestrzeni publicznej, produktów, usług. Kajetana Maciejska-Roczan przedstawiła problem ograniczonego dostępu do alternatywnych form komunikacji (np. tłumacza języka migowego, zapisu w alfabecie Braille’a, audiodeskrypcji).

Jak zadeklarowała Pani Dyrektor Grażyna Wereszczyńska, spotkanie to było początkiem dalszej współpracy na rzecz obywateli z niepełnosprawnościami i ich otoczenia.

Załączniki:

1. List środowiska osób z niepełnosprawnościami do Pana Prezydenta Andrzeja Dudy: List do Prezydenta o nową politykę społeczną w obszarze niepełnosprawności
2. Społeczny Raport Alternatywny z realizacji Konwencji ONZ o Prawach Osób z Niepełnosprawnościami: KSK_raport

(wersje w języku migowym i tekście łatwym do czytania znajdują się na stronie: http://konwencja.org/cala-tresc-raportu/).

Z przyjemnością prezentujemy Państwu ostateczną wersję Spoełcznego Raportu Alternatywnego z realizacji Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami.

Raport Alternatywny z wdrażania w Polsce KPON został napisany przez 20 autorów, skonsultowany i uzupełniony przez niemal 250 osób i poparty przez kilkadziesiąt organizacji pozarządowych działających na rzecz osób z niepełnosprawnościami. Jest więc głosem środowiska. Raport ma charakter uzupełniający w stosunku do opracowań przygotowanych przez rząd i Rzecznika Praw Obywatelskich. Opisując sytuację po dwóch latach od ratyfikacji przez Polskę Konwencji (stało się to 6 września 2012 r.) zwracaliśmy szczególną uwagę na praktykę i życie codzienne osób z niepełnosprawnościami.

W naszym kraju mieszka około 38 500 000 obywateli (szósty kraj w UE i trzydziesty czwarty na świecie). Główny Urząd Statystyczny oblicza, że 4 697 000 z nich ma urzędowe poświadczenie niepełnosprawności. Jako że system orzekania nie obejmuje wszystkich przypadków, można szacować, że postanowienia KPON w większym lub mniejszym stopniu dotyczą prawie ¼ Polaków. Polska ratyfikowała KPON w 2012 r., a związana jest nią niejako podwójnie jako kraj członkowski Unii Europejskiej (wstąpiliśmy do niej 1 maja 2004 r.). Polska jest dziewiątym pod względem wielkości krajem w Europie i siedemdziesiątym na świecie (312 tys. km2). PKB w 2014 r. to 546 mld dolarów. Polska ma HDI (Human Development Index) na poziomie 0.834 i jest w tej kategorii trzydziestym piątym krajem na świecie.

Już w najbliższą środę, 16 wześnia, na Uniwersytecie SWSP w Warszawie odbędzie się Kongres osób z niepełnosprawnościami. W trakcie spotkania będziemy omawiać postulaty zawarte w Raporcie, a wszyscy uczetnicy Kongresu będą mieli okazję dopisać własne postulaty do tej listy.

Dla wszystkich, którzy nie będą mogli być z nami w Warszawie, będziemy transmitować spotkanie online na stronie www.firr.org.pl!

Do pobrania:

Społeczny Raport Alternatywny_ostateczny Społeczny Raport Alternatywny_ostateczny